«ՀՀ արտաքին առևտրի ազգային մեկ պատուհան» միասնական հարթակում (trade.gov.am) ներդրված «Թույլատվական փաստաթղթեր» (sw.gov.am) համակարգում սույն թվականի մարտի 1-ից գործարկվել է Հայաստանի Հանրապետության սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի (այսուհետ՝ Տեսչական մարմին) ենթահամակարգը և Տեսչական մարմնի կողմից տրամադրվող համապատասխան թույլատվական փաստաթղթեր ստանալու նպատակով, անհրաժեշտ է հայտերը ներկայացնել «Թույլատվական փաստաթղթեր» (sw.gov.am) էլեկտրոնային համակարգի միջոցով։
«Թույլատվական փաստաթղթեր» (sw.gov.am) էլեկտրոնային համակարգի միջոցով միասնական հայտերի ստեղծման և ենթահայտերի ձևավորման գործընթացին կարող եք ծանոթանալ հետևյալ հղումով՝ https://sw.gov.am/hy/help:
Տեսչական մարմնի կողմից տրվող թույլատվական բոլոր փաստաթղթերը տրամադրվում են ԱՆՎՃԱՐ:

Ժամկետանց, ինչպես նաև անորակ պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ոչնչացման համակարգ Հայաստանում առկա չէ։ Հարցը Տեսչական մարմնի նախաձեռնությամբ մի քանի անգամ քննարկվել է Շրջակա միջավայրի, Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունների և այլ շահառու գերատեսչությունների մասնագետների հետ, սակայն լուծում դեռ չի գտնվել։

Ժամկետանց պեստիցիդների կուտակումները պայթունավտանգ չեն, սակայն այդ ապրանքների ազդող նյութերը թունավոր են, երբեմն՝ խիստ թունավոր, և կուտակումների պարագայում առկա է պեստիցիդների արտահոսքի պոտենցիալ ռիսկ, ինչը կարող է լուրջ խնդիրներ առաջ բերել ինչպես շրջակա միջավայրի, այնպես էլ մարդու և կենդանիների կյանքի և առողջության համար։
Պայթյունավտանգ և ռիսկային են ագրոքիմիկատներից ամոնիակային սելիտրայի (ամոնիումի նիտրատի) կուտակումները։

Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների գրանցման իրավական կարգավորումները սահմանված են «Բուսասանիտարիայի մասին» ՀՀ օրենքով (6-րդ և 9-րդ հոդվածներ) և ՀՀ կառավարության 2022 թվականի հուլիսի 21-ի «Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների պետական գրանցման, վերագրանցման և գրանցումից հանելու կարգը սահմանելու մասին» N 1117-Ն որոշմամբ։

1. Հայաստանի Հանրապետություն ներմուծվող, Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրվող և շրջանառվող պեստիցիդները և ագրոքիմիկատները պարտադիր ենթակա են պետական գրանցման:
2. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների պետական գրանցումն իրականացնում է լիազորված մարմինը՝ պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների գրանցման հանձնաժողովի (այսուհետ` հանձնաժողով) եզրակացության հիման վրա:
3. Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրված պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների պետական գրանցումն իրականացվում է, եթե՝
1) դրանք երկու տարի անընդմեջ փորձարկվել են հանրապետության տարբեր բնակլիմայական գոտիներում.
2) առկա է դրանց մասին հանձնաժողովի դրական եզրակացությունը:
4. Օտարերկրյա պետություններում արտադրված ու փորձարկված և գործածության մեջ գտնվող պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների պետական գրանցումը Հայաստանի Հանրապետությունում իրականացվում է, եթե առկա է դրանց մասին հանձնաժողովի դրական եզրակացությունը:
5. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների գրանցման մասին եզրակացություն տալու համար պահանջվում են հետևյալ փաստաթղթերը.
1) Հայաստանի Հանրապետությունում և օտարերկրյա պետություններում արտադրված և փորձարկված պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների համար՝
ա. պեստիցիդների կամ ագրոքիմիկատների առևտրային անվանումը, ազդող նյութը կամ նյութերը, համագործիչ և օժանդակ նյութերը, յուրաքանչյուր նյութի տոկոսային հարաբերությունը, պատրաստուկային ձևը, արտադրող ֆիրման,
բ. պեստիցիդների ծախսի նորման, օգտագործման ժամկետը, եղանակը և առանձնահատկությունները, մշակումների կամ սնուցումների քանակը, սպասման ժամկետը, կիրառման սահմանափակումները, կիրառման անվտանգությանը ներկայացվող պահանջները, մշակվող օբյեկտը, վնասակար օրգանիզմը,
գ. ագրոքիմիկատների սպասման ժամկետը, կիրառման սահմանափակումները, կիրառման անվտանգությանը ներկայացվող պահանջները,
դ. պեստիցիդների կամ ագրոքիմիկատների հիգիենիկ նորմատիվները (մարդու օրգանիզմում օրվա թույլատրելի սահմանային չափաբաժինը, հողում թույլատրելի սահմանային քանակը (միայն պեստիցիդների մասով), ջրամբարների ջրում թույլատրելի սահմանային քանակը, աշխատանքային գոտում օդում թույլատրելի սահմանային քանակը, մթնոլորտային օդում թույլատրելի քանակը և թույլատրելի առավելագույն մակարդակը սննդամթերքում),
ե. պեստիցիդների կամ ագրոքիմիկատների քիմիական փորձաքննության, մնացորդային քանակների որոշման մեթոդիկաները, պեստիցիդների՝ ազդող նյութի բյուրեղային տիպօրինակը (ստանդարտը),
զ. թունունակությունը ոչ նպատակային տեսակների համար (ձկներ, թռչուններ, մեղուներ, հողի միկրոօրգանիզմներ և այլն),
է. ազդեցությունը վերարտադրողականության վրա,
ը. մուտագեն, ալերգիկ, ուռուցքածին և մաշկագրգիռ տերատոգեն, գոնադատոքսիկ, սաղմնաթունային հատկությունները,
թ. պեստիցիդի և (կամ) ագրոքիմիկատի թունաբանահիգիենիկ գնահատումը հավաստող փաստաթուղթը (հաշվետվությունը),
ժ. պեստիցիդի և (կամ) ագրոքիմիկատի պիտակի նկարագիրը.
2) Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրված և փորձարկված պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների գրանցման համար պահանջվում է նաև՝
ա. տեղեկանք` Հայաստանի Հանրապետության տարբեր հողակլիմայական պայմաններում դրանց երկու տարվա դաշտային և լաբորատոր փորձարկման արդյունքների մասին,
բ. առողջապահության, շրջակա միջավայրի, գյուղատնտեսության, գիտության և կրթության լիազոր մարմնի մասնագիտական դրական եզրակացությունները.
3) օտարերկրյա պետություններում արտադրված ու փորձարկված և գործածության մեջ գտնվող պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների պետական գրանցման համար պահանջվում են նաև գրանցող երկիրը, գրանցման տարեթիվը և համարը, ընդգրկվածությունը գործող անվանացանկում:
6. պահանջվող փաստաթղթերը պետք է տրամադրված լինեն արտադրողի կամ նրա պաշտոնական ներկայացուցչի կամ դիստրիբյուտորի կողմից:
7. Հանձնաժողովի եզրակացության և ներկայացվող փաստաթղթերի ձևերը հաստատում է լիազոր մարմինը:
8. Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրված պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների փորձարկումն իրականացվում է դրանք գրանցման ներկայացնող ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց միջոցների հաշվին:

Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ներմուծման համար իրավական կարգավորումները սահմանված են «Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» ՀՀ օրենքով (18-րդ հոդվածի 4-րդ մաս)։
1. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ներմուծման նպատակով լիազոր մարմինը հայտատուի դիմումում նշված պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների յուրաքանչյուր տեսակի համար պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների փորձաքննության արդյունքներն ստանալուց հետո` մեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում, տալիս է եզրակացություն:
2. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների փորձաքննությունն իրականացվում է ներմուծող ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց միջոցների հաշվին:
3. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ներմուծման եզրակացությունը ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց տրվում է միայն Հայաստանի Հանրապետությունում օգտագործման համար թույլատրված պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների անվանացանկում ընդգրկված պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների մասին:
4. Եզրակացություն ստանալու համար ֆիզիկական և իրավաբանական անձինք ներկայացնում են`
1) դիմում (իրավաբանական և անհատ ձեռնարկատեր հաշվառված անձինք դիմումում տեղեկությունների շարքում ներկայացնում են նաև պետական գրանցման կամ հաշվառման համարը).
2) ֆիզիկական անձինք` անձնագրի պատճենը.
3) ներմուծվող պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների նկարագրությունը (անվանումը, արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկի ծածկագիրը, քանակը, թողարկման տարեթիվը, ձեռք բերելու վայրը).
4) պեստիցիդներ և ագրոքիմիկատներ ներմուծողները ներկայացնում են բուսասանիտարական հաշվառման վկայականը կամ դրա պատճենը:
5. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ներմուծման մասին եզրակացությունը կազմվում է երկու օրինակից, որի մեկ օրինակը մնում է լիազոր մարմնում, իսկ երկրորդ օրինակը տրվում է հայտատուին:
6. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ներմուծման մասին եզրակացություն ստանալու համար դիմողն իր ներկայացրած սխալ տեղեկությունների համար պատասխանատվություն է կրում օրենքով սահմանված կարգով:
7. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ներմուծման մասին եզրակացություն տալու մերժումը հայտատուն կարող է բողոքարկել դատական կարգով:
8. Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների ներմուծման մասին եզրակացություն տալու մերժման հիմք են սույն օրենքով նախատեսված փաստաթղթերի բացակայությունը կամ պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների փորձաքննության բացասական արդյունքները:
Պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների նմուշառումը և փորձաքննության անցկացումը
1․ Նմուշառուն խմբաքանակից վերցրած կետային նմուշներից կազմում է միացյալ նմուշ, որից վերցվում է միջին նմուշ: Նմուշառուն կատարում է նմուշների համապատասխան ծածկագրում և կապարակնքումից կամ դրոշմակնքումից հետո` ուղեկցող նամակով դրանք ներկայացնում է լաբորատոր փորձաքննության։
2. Նմուշն ընդունում է լաբորատորիայի ներկայացուցիչը, որն ստուգում է`
1) ուղեկցող նամակի առկայությունը.
2) փաթեթավորման պահպանվածությունը.
3) ծածկագրի և կապարակնիքի կամ դրոշմակնիքի առկայությունը։
3. Եթե լաբորատորիայի ներկայացուցիչը հայտնաբերում է, որ նմուշը ներկայացվել է սույն կարգի պահանջների խախտմամբ, ապա նմուշը չի ընդունվում և վերադարձվում է գրավոր հիմնավորմամբ։
4. Լաբորատորիան մեկօրյա ժամկետում` վերցված նմուշների փորձաքննության արդյունքների մասին կազմում է արձանագրություն՝ համաձայն N 3 ձևի, երկու օրինակից, որոնցից մեկն ուղարկում է լիազորված մարմին, իսկ երկրորդը մնում է լաբորատորիայում։
5. Փորձաքննության մասին արձանագրությունն ստորագրում են փորձաքննություն կատարողը և լաբորատորիայի ղեկավարը։ Փորձաքննության մասին արձանագրությունը վավերացվում է լաբորատորիայի կնիքով։
6. Լիազորված մարմինը փորձանմուշի փորձաքննության մասին արձանագրությունն ստանալուց հետո 24 ժամվա ընթացքում տալիս է պեստիցիդների և ագրոքիմիկատների մասին եզրակացություն։

Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոն պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունից (ՊՈԱԿ) ստացված գրության հիման վրա՝ Տեսչական մարմինը ստուգում է իրականացնում համապատասխան տնտեսավարողի մոտ: Նմուշառում է կատարվում թունավորման պոտենցիալ առիթ հանդիսացող սննդմթերքից և տրվում է լաբորատոր փորձաքննության: Հետազոտության դրական արդյուքների հիման վրա, հետագծելիության սկզբունքով, պետական վերահսկողություն է իրականացվում այն ընկերությունում, որի արտադրած սննդամթերքում հայտնաբերվել է անհամապատասխանություն:

Սննդի շղթայի բոլոր մասնակիցները՝ այդ թվում նաև կաթնամթերքի և մսամթերքի արտադրամասերը, ստուգվում են, եթե ընդգրկված են Տեսչական մարմնի կառավարման խորհրդի կողմից հաստատվող տարեկան ստուգումների ծրագրում:
Բացի տարեկան ստուգումների ծրագրից, ստուգումներ կարող են իրականացվել միայն քաղաքացիներից, պետական կառավարման, տեղական ինքնակառավարման մարմիններից կամ այլ կազմակերպություններից ստացվող բողոքների հիման վրա:

Հայաստանի Հանրապետությունում պետական գրանցման ենթակա արտադրանքների (այդ թվում նաև սննդային հավելումների) գրանցում իրականացնում են Եվրասիական տնտեսական միության սերտիֆիկացման մարմինների և փորձարկման լաբորատորիաների միասնական ռեեստրում ներառված ու Եվրասիական տնտեսական միության տեխնիկական կանոնակարգերի պահանջներին համապատասխանությունը գնահատող նշանակված մարմինները։

Տեսչական մարմնի կողմից առավելագույն տուգանքը նշանակվում է Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի համաձայն՝ hակաանասնահամաճարակային և անասնաբուժասանիտարական կանոնները, անասնաբուժասանիտարական և զոոհիգիենիկ նորմերը խախտելու դեպքում, որն առաջացնում է տուգանքի նշանակում ֆիզիկական անձանց նկատմամբ` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի քսանապատիկի չափով, պաշտոնատար անձանց նկատմամբ` չորսհարյուրապատիկի չափով: Միաժամանակ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182.4-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ մասերի համաձայն՝
3. Կարանտինի ընթացքում տնտեսական գործունեության առանձին տեսակների իրականացման և ծառայությունների մատուցման, ինչպես նաև տնտեսական գործունեությամբ չզբաղվող այլ կազմակերպությունների գործունեության սահմանափակումները խախտելը` առաջացնում է նախազգուշացում կամ տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից մինչև երեքհարյուրապատիկի չափով:
4. Սույն հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված արարքը վարչական տույժ նշանակելու օրվանից հետո` մեկ տարվա ընթացքում, կրկին կատարելը` առաջացնում է տուգանքի նշանակում՝ սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հարյուրհիսնապատիկից մինչև հինգհարյուրապատիկի չափով:

«Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենիքի 25-րդ հոդվածի համաձայն՝ Արտադրության կամ վերամշակման փուլերում սննդամթերքի հիգիենային ներկայացվող առանձնակի և (կամ) արտադրության սանիտարահիգիենիկ պահանջների խախտում կամ անհամապատասխանություն հայտնաբերելու դեպքում անմիջապես կասեցվում են արտադրական գործունեությունը կամ այդ գործունեության առանձին գործառույթները, և տնտեսավարող սուբյեկտին տրվում են հանձնարարականներ ու ցուցումներ` խախտումը, անհամապատասխանությունը կամ վտանգի աղբյուրը վերացնելու համար: Արտադրության կամ վերամշակման փուլերում վտանգավոր սննդամթերքի թողարկում հայտնաբերելու դեպքում տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեությունը կամ այդ գործունեության առանձին գործառույթները կասեցվում են խախտումը հայտնաբերած տեսչի եզրակացության և լաբորատոր հետազոտության արդյունքների հիման վրա: Կասեցումը վերացնելու հարցը լուծվում է լիազոր մարմնի ղեկավարի համապատասխան որոշմամբ` «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 4-րդ հոդվածի 3.1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված կարգով իրականացված ստուգման արդյունքներով: Հայտնաբերված անհամապատասխանությունները ստուգման ընթացքում վերացնելու դեպքում նշանակվում է միայն վարչական տուգանք։

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182.4-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝
3. Կարանտինի ընթացքում տնտեսական գործունեության առանձին տեսակների իրականացման և ծառայությունների մատուցման, ինչպես նաև տնտեսական գործունեությամբ չզբաղվող այլ կազմակերպությունների գործունեության սահմանափակումները խախտելը
առաջացնում է նախազգուշացում կամ տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից մինչև երեքհարյուրապատիկի չափով:
Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 213․2-րդ հոդվածի համաձայն՝
Պետական պահուստի նյութական արժեքների պակասորդի կամ ինքնակամ օգտագործման հայտնաբերումը պահպանող կազմակերպության համար՝ առաջացնում է նախազգուշացում:

Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին օրենքի 4-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝
Միևնույն պետական մարմնի կողմից միևնույն տնտեսավարող սուբյեկտում և միևնույն բնագավառում ստուգումները` կախված տնտեսավարող սուբյեկտի ռիսկայնության աստիճանից, իսկ քաղաքաշինության բնագավառում իրականացվող ստուգումների դեպքում` միևնույն քաղաքաշինական օբյեկտում` կախված քաղաքաշինական օբյեկտի ռիսկայնության աստիճանից, իրականացվում են հետևյալ հաճախականությամբ`
1) բարձր ռիսկայնության սուբյեկտների մոտ, իսկ քաղաքաշինության բնագավառում իրականացվող ստուգումների դեպքում` քաղաքաշինական օբյեկտներում` ոչ ավելի հաճախ, քան տարին 1 անգամ.
2) միջին ռիսկայնության սուբյեկտների մոտ, իսկ քաղաքաշինության բնագավառում իրականացվող ստուգումների դեպքում` քաղաքաշինական օբյեկտներում` ոչ ավելի հաճախ, քան 3 տարին 1 անգամ.
3) ցածր ռիսկայնության սուբյեկտների մոտ, իսկ քաղաքաշինության բնագավառում իրականացվող ստուգումների դեպքում` քաղաքաշինական օբյեկտներում` ոչ ավելի հաճախ, քան 5 տարին 1 անգամ:

Այդ խնդրի վերաբերյալ իրավական կարգավորումները բացակայում են։

«Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենիքի 8-րդ հոդվածի համաձայն՝ Դիտարկման ընթացքում սննդամթերքի, սննդամթերքի հետ անմիջական շփման մեջ գտնվող նյութերի մակնշմանը և պիտանիության ժամկետին ներկայացվող պահանջներին անհամապատասխանության դեպքում լիազոր մարմնի համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարը կամ տարածքային մարմնի ղեկավարը նախազգուշացնում է դիտարկվող սուբյեկտին սննդամթերքի անվտանգության, անասնաբուժության կամ բուսասանիտարիայի վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության համապատասխան պահանջների խախտման մասին, տալիս հանձնարարականներ բացահայտված խախտումները վերացնելու վերաբերյալ` դրանց կատարման համար սահմանելով ժամկետներ: Դիտարկվող սուբյեկտը տրված հանձնարարականի կատարման մասին պարտավոր է հանձնարարականի կատարման համար սահմանված ժամկետի ավարտից հետո` 2 աշխատանքային օրվա ընթացքում, գրավոր տեղեկացնել լիազոր մարմին: Դիտարկվող սուբյեկտի կողմից լիազոր մարմնի տրված հանձնարարականները սահմանված ժամկետում չկատարելը և (կամ) կատարման վերաբերյալ լիազոր մարմնին չտեղեկացնելը հիմք են տվյալ տնտեսավարող սուբյեկտում «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 4-րդ հոդվածի 3.1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված կարգով ստուգում իրականացնելու և պատասխանատվության միջոցներ կիրառելու համար:

Հայաստանի Հանրապետության տարածքում փաթեթավորված սննդամթերքը համապատասխանության գնահատման ընթացքում ենթարկվում է լաբորատոր փորձաքննության տվյալ սննդամթերքին առնչվող տեխնիկական կանոնակարգով սահմանված ցուցանիշներով, որի արդյունքում տրամադրվում է հայտարարագիր կամ ենթարկվում է պետական գրանցման։ Իսկ պետական վերահսկողության ժամանակ ստուգվում են սննդամթերքի անվտանգությունը հավաստող փաստաթղթերի առկայությունը: Անհրաժեշտության դեպքում իրականացվում է նմուշառում` մակնշվածքի համապատասխանությունը բաղադրությանը պարզելու նպատակով։

Ներմուծվող անասնաբուժական հսկողության ենթակա բեռները` այդ թվում նաև կերերը և կերային հավելումները սահմանային պետական վերահսկողության շրջանակներում ենթարկվում են լաբորատոր փորձարկման:

Թարմ միսն ունի բնական գույն՝ վարդագույնից մինչև մուգ կարմիր, կտրվածքում՝ փայլուն, , առաձգական է և խիտ, ճնշումից հետո արագ ընդունում է իր սկզբնական ձևը: Ճարպը սպիտակ կամ թույլ դեղնավուն գույն ունի, ձեռքերին չի կպչում։ Հին միսը կարող է տհաճ հոտ ունենալ, սակայն դրա հիմնական նշանը թուլացած հյուսվածքն է։ Այն ճնշումից չի ընդունում իր նախկին ձևը, հեշտությամբ բաժանվում է ոսկորից, կարող է ունենալ մոխրագույն կամ դեղին երանգ։

Միս-մսամթերքի տեղափոխումն իրականացվում է հատուկ փոխադրամիջոցով, որն ունի անիտարական անձնագիր, վերջինս հավաստում է փոխադրամիջոցի համապատասխանությունը սանիտարահամաճարակային և հիգիենիկ, ինչպես նաև տեխնիկական կանոնակարգերի պահանջներին: Չփաթեթավորված միսը և մսամթերքը պետք է ուղեկցվեն N 5 ձևի անասնաբուժական վկայականով, որը տրվում է սպանդանոցային ծագման տեղական արտադրության կենդանական ծագման մթերքի և հումքի՝ Հայաստանի Հանրապետության տարածքով փոխադրման և իրացման համար։ Իսկ փաթեթավորված միս-մսամթերքի իրացման համար անվտանգությունը հավաստող փաստաթուղթ է հանդիսասնում հայտարարագիրը։ Միս-մսամթերքին ներկայացվող ընդհանուր պահանջները սահմանցած են «Մսի և մսամթերքի անվտանգության մասին» Մաքսային միության տեխնիկական կանոնակարգով (ՄՄ ՏԿ 034/2013)։

Սպանդանոցային մորթի ամբողջական անցման հիմնական խոչընդոտ են հանդիսանում ստվերում գործող կենդանիների բակային մորթով, մսեղիքի տեղափոխմամբ և վաճառքով զբաղվող անձինք:
Որոշակի գործոն է նաև սպանդանոցների բաշխվածությունը:

Սպանդի բերված կենդանիների գլխաքանակը սպանդանոցում ենթարկվում է նախասպանդային զննման և ջերմաչափման, ինչպես նաև կատարվում է հետսպանդային զննում, սպանդից հետո անմիջապես՝ մսեղիքի և ներքին օրգանների նկատմամբ:

Վերոնշյալ կենդանիների արտահանման ժամանակ անասնաբուժական (առողջության) սերտիֆիկատ ստանալու համար պետք է դիմել Տեսչական մարմնի համապատասխան սահմանային հսկիչ կետ: Տեսչական մարմինը տրամադրում է անասնաբուժական (առողջության) սերտիֆիկատը՝ հաշվի առնելով ներմուծող երկրի պահանջները։
Ներմուծման ժամանակ բոլոր կենդանիները պետք է բավարարեն Մաքսային միության հանձնաժողովի 2010 թվականի հունիսի 18-ի «Մաքսային միությունում անասնաբուժասանիտարական միջոցների կիրառման մասին» N 317 որոշմամբ հաստատված անասնաբուժական հսկողության (վերահսկողության) ենթակա ապրանքներին ներկայացվող Միասնական անասնաբուժական (անասնաբուժասանիտարական) պահանջները։ Ինչպես նաև պետք է ուղեկցվեն արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատով (մինչև 2 գլուխ շունը և կատուն կարող են ուղեկցվել անասնաբուժական անձնագրով)։

Մեղրի արտահանման ժամանակ անասնաբուժական (ԵՄ առողջության սերտիֆիկատ) սերտիֆիկատ ստանալու համար պետք է դիմել Տեսչական մարմին, ինչպես նաև հաշվի առնել ներմուծող երկրի պահանջները, որոնք կարող են լինել տարբեր։

Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության 26 ապրիլի 2007 թվականի N 504-Ն որոշմամբ հաստատվել է Հայաստանի Հանրապետությունում արգելված սննդային հավելումների ցանկը՝

Իսկ սննդամթերքի արտադրության մեջ կիրառվող թույլատրելի սննդային հավելումների ցանկը սահմանցած է «Սննդային հավելումների, բուրավետիչների և տեխնոլոգիական օժանդակ միջոցների անվտանգությանը ներկայացվող պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի (ՄՄ ՏԿ 029/2012) 2-րդ հավելվածով։

Տեսչական մարմնի կողմից օրենսդրական առաջարկությունները ներկայացվում են քաղաքականություն մշակող մարմիններին, որոնք էլ հանդես են գալիս օրենսդրական նախաձեռնությամբ։

Սննդամթերքի անվտանգության միջազգային ինդեքս է հանդիսանում սննդամթերքի անվտանգության պետական ինդեքսը, որը հիմնված է 5 կարևոր պարամետրերի վրա՝ մարդկային ռեսուրսներ և ինստիտուցիոնալ տվյալներ, համապատասախանություն, սննդամթերքի փորձարկում-ենթակառուցվածքներ և վերահսկողություն, վերապատրաստում և կարողությունների զարգացում, սպառողների հզորացում։

«Սննդամթերքի անվտանգության երաշխավորը այն արտադրողն է: Տեսչական մարմինն իր լիազորությունների շրջանակում Հայաստանի Հանրապետության տարածքում իրականացնում է պետական վերահսկողություն, և իր գործողությունները միտված են սննդի շղթայի բոլոր փուլերում կատարվող գործառնությունների ժամանակ մարդու կյանքի, առողջության և շրջակա միջավայրի անվտանգության երաշխիքների ապահովմանը։

ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀՀ ՕՐԵՆՍԳՐՔԻ 158-րդ հոդվածի 28-րդ մասի համաձայն՝ սահմանված ժամկետներում սննդամթերքի և սննդային հավելումների արտադրության և շրջանառության փուլերում կատարվող գործառնությունների և դրանց իրականացման տարածքների մասին լիազոր մարմնին տեղեկատվություն չտրամադրելը առաջացնում է տուգանքի նշանակում պաշտոնատար անձի նկատմամբ` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկի չափով:

Բացի տեղեկություն ստանալու հարցմանը պատասխանելը, յուրաքանչյուր պետական մարմին պարտադիր` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով մշակում եւ հրապարակում է իր կողմից տեղեկություն տալու կարգը, որը փակցնում է իր գտնվելու վայրում` բոլորի համար տեսանելի տեղում,
անհապաղ հրապարակում կամ այլ մատչելի ձեւով հանրությանը տեղեկացնում է իր տնօրինության տակ գտնվող այն տեղեկությունը, որի հրապարակումը կարող է կանխել պետական եւ հասարակական անվտանգությանը, հասարակական կարգին, հանրության առողջությանն ու բարքերին, այլոց իրավունքներին եւ ազատություններին, շրջակա միջավայրին, անձանց սեփականությանը սպառնացող վտանգը,
տարին առնվազն մեկ անգամ հրապարակում է.
ա) հանրության համար իրականացվող (իրականացման ենթակա) աշխատանքները եւ ծառայությունները,
բ) բյուջեն,
գ) գրավոր հարցումների ձեւերը եւ դրանք լրացնելու վերաբերյալ ցուցումները,
դ) հաստիքացուցակները, պաշտոնատար անձանց անունները, ազգանունները, կրթությունը, մասնագիտությունը, պաշտոնը, աշխատանքի վայրի հեռախոսային համարները, էլեկտրոնային փոստի հասցեները,
ե) աշխատանքի ընդունման կարգը եւ թափուր աշխատատեղերը,
զ) շրջակա միջավայրի վրա ներգործությունը,
է) հասարակական միջոցառումերի ծրագրերը,
ը) քաղաքացիների ընդունելության կարգը, օրը, ժամը եւ վայրը,
թ) աշխատանքների եւ ծառայությունների բնագավառում գնագոյացման կարգը, գները (սակագները),
ժ) տնօրինվող տեղեկությունների ցանկը եւ դրանց տնօրինման կարգը,
ի) ստացված հարցումների վերաբերյալ վիճակագրական եւ ամփոփ տվյալները, այդ թվում` մերժման հիմքերը,
լ) սույն մասում սահմանված տեղեկությունների մշակման կամ ստացման աղբյուրները.
խ) սույն մասում սահմանված տեղեկությունները պարզաբանելու իրավասություն ունեցող անձի տվյալները:
Այս տեղեկություններում կատարված փոփոխությունները հրապարակվում են դրանք կատարվելուց հետո` 10-օրյա ժամկետում:

Տեղեկության տրամադրման մերժումը կարող է բողոքարկվել լիազորված պետական կառավարման մարմին կամ դատարան:

Տեղեկության տրամադրումը չի կարող մերժվել, եթե.
վերաբերում է քաղաքացիների անվտանգությանը եւ առողջությանը սպառնացող արտակարգ դեպքերին, ինչպես նաեւ տարերային (ներառյալ պաշտոնապես կանխատեսվող) աղետներին եւ դրանց հետեւանքներին, ներկայացնում է Հայաստանի Հանրապետության տնտեսության ընդհանուր վիճակը, ինչպես նաեւ բնության եւ շրջակա միջավայրի պաշտպանության, առողջապահության, կրթության, գյուղատնտեսության, առեւտրի, մշակույթի բնագավառում տիրող իրական վիճակը,
չտրամադրումը բացասական ազդեցություն կունենա Հայաստանի Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական, գիտատեխնիկական եւ հոգեւոր-մշակութային զարգացման պետական ծրագրերի իրականացման վրա:

Տեղեկության տրամադրումը մերժվում է, եթե.
պարունակում է պետական, ծառայողական, բանկային, առեւտրային գաղտնիք,
խախտում է մարդու անձնական եւ ընտանեկան կյանքի գաղտնիությունը, այդ թվում` նամակագրության, հեռախոսային խոսակցությունների, փոստային, հեռագրական եւ այլ հաղորդումների գաղտնիությունը,
պարունակում է հրապարակման ոչ ենթակա նախնական քննության տվյալներ,
բացահայտում է մասնագիտական գործունեությամբ պայմանավորված մատչելիության սահմանափակում պահանջող տվյալներ (բժշկական, նոտարական, փաստաբանական գաղտնիք),
խախտում է հեղինակային իրավունքը եւ (կամ) հարակից իրավունքները ( “ՏԱ ” օրենք, 8-րդ հոդված):
Գրավոր հարցմանը պատասխան չի տրվում նաեւ, եթե.
հարցմանը ներկայացվող պահանջները կատարված չեն,
պարզվում է, որ դրա հեղինակի ինքնությանը վերաբերող տվյալները կեղծ են,
դա նույն անձի կողմից նույն տեղեկությունը ստանալու պահանջով վերջին 6 ամսվա ընթացքում ներկայացված երկրորդ դիմումն է,
տեղեկության տրամադրումը կարող է մերժվել նաեւ այդ տեղեկության տրամադրման համար սահմանված գումարը չվճարելու դեպքում:
Տեղեկատվության տրամադրման մերժումը պետք է պարտադիր պարունակի.
հարցումը մերժելու իրավական հիմքերը,
հղում օրենքի համապատասխան նորմին (հղում անելով օրենքով սահմանված այն կոնկրետ բացառությանը, որին առնչվում է պահանջվող տեղեկատվությունը` նշելով, թե օրենքի որ դրույթի հիման վրա է մերժվում տվյալ տեղեկության տրամադրումը),
մերժումը բողոքարկելու ժամկետները եւ կարգը:
Մերժումն անպայման պետք է հիմնավորված լինի: Մերժումը հիմնավորելը տեղեկատվություն տնօրինողի պարտականությունն է:
Գրավոր հարցման մերժումը պետք է լինի միայն գրավոր:
Տեղեկության տրամադրումը չի կարող մերժվել պաշտոնատար անձին կամ գերատեսչությանը անհարմարություն պատճառելու, ժամանակ չունենալու հիմնավորումներով:
Տեղեկատվությունը կարող է սահմանափակվել միայն օրենքով սահմանված հիմքերով: Եթե պահանջվող տեղեկության մի մասը պարունակում է տվյալներ, որոնց տրամադրումը ենթակա է մերժման, ապա տեղեկություն է տրամադրվում մնացած մասի վերաբերյալ:
Տեղեկության տրամադրման մերժումը կարող է բողոքարկվել մարդու իրավունքների պաշտպանին կամ դատարան:

1. Պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պետական հիմնարկների և կազմակերպությունների կողմից տեղեկության կամ դրա կրկնօրինակի (պատճենի) տրամադրումն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով:
2. Սույն հոդվածի 1-ին մասում նախատեսված տեղեկության տրամադրման համար գանձում չի կատարվում հետևյալ դեպքերում.
1) բանավոր հարցումներին պատասխանելիս.

2) մինչև 10 էջ տպագրված կամ պատճենահանված տեղեկություն տրամադրելիս.

3) տեղեկությունն էլեկտրոնային փոստով (ինտերնետային ցանցով) տրամադրելիս.

4) այն տեղեկությունը, որի հրապարակումը կարող է կանխել պետական և հասարակական անվտանգությունը, հասարակական կարգին, հանրության առողջությանն ու բարքերին, այլոց իրավունքներին և ազատություններին, շրջակա միջավայրին, անձանց սեփականությանն սպառնացող վտանգը։

5)Տեղեկության տրամադրման ժամկետի փոփոխման մասին տեղեկություններ են տրամադրվում հետևյալ դեպքերում․

• եթե անհրաժեշտ է կատարել լրացուցիչ աշխատանք,
• եթե տեղեկատվություն տնօրինողը չունի փնտրվող տեղեկությունը,
• կամ եթե դրա տրամադրումը տվյալ մարմնի լիազորությունների շրջանակից դուրս է։

6) տեղեկության տրամադրումը մերժելիս։

3. Հանրային նշանակության կազմակերպություններն ինքնուրույն են որոշում տեղեկությունների տրամադրման համար գանձվող գումարի չափը, որը չի կարող գերազանցել այդ տեղեկության տրամադրման ծախսերը։
4. Ոչ հավաստի կամ ոչ լրիվ տվյալներ պարունակող տեղեկություն տրամադրած մարմինը կամ կազմակերպությունն այդ տեղեկությունն ստացած անձի գրավոր հարցման հիման վրա պարտավոր է սույն օրենքով սահմանված կարգով անվճար տրամադրել ճշգրտված տվյալներով տեղեկություն:

Գրավոր հարցման պատասխանը տրվում է հետեւյալ ժամկետներում.
Տեղեկությունը կամ դրա պատճենը դիմողին է տրվում հարցումն ստանալուց հետո 5-օրյա ժամկետում, եթե հարցման մեջ նշված տեղեկությունը տրամադրելու համար անհրաժեշտ է կատարել լրացուցիչ աշխատանք, ապա այդ տեղեկությունը դիմողին է տրվում դիմումն ստանալուց հետո 30-օրյա ժամկետում: Սակայն հարցումը ստանալուց հետո 5-օրյա ժամկետում մարմինը պետք է գրավոր տեղեկացնի դիմողին“ նշելով հետաձգման պատճառները եւ տեղեկությունը տրամադրելու վերջնական ժամկետը:
Հետաձգման մասին պաշտոնական գրությունը պետք է պարունակի.
հետաձգման պատճառները,
տեղեկությունը տրամադրելու վերջնաժամկետը:
Հնարավոր է` հարցումը չի ուղղվել ճիշտ մարմնին, որը չունի պահանջվող տեղեկությունը կամ դրա տրամադրումն իր լիազորությունների շրջանակից դուրս է: Այս դեպքում հարցումը ստացած մարմինը պարտավոր է տվյալ գրավոր հարցումն ստանալուց հետո` 5-օրյա ժամկետում գրավոր տեղեկացնել այդ մասին, իսկ հնարավորության դեպքում նաեւ տրամադրել այդ տեղեկատվությունը տնօրինող մարմնի/կազմակերպության անվանումը, գտնվելու վայրը:
Եթե տեղեկատվություն տնօրինողն ունի փնտրվող տեղեկատվության միայն մի մասը, ապա նա այն տալիս է դիմողին` միաժամանակ հնարավորության դեպքում նշելով այն տեղեկատվություն տնօրինողի գտնվելու վայրը, որտեղ դիմողը կարող է գտնել իր փնտրած տվյալների մյուս մասը:
Բանավոր հարցման պատասխանը տրվում է բանավոր` հարցումը լսելուց հետո անհապաղ կամ հնարավորինս սեղմ ժամկետում:

Գրավոր հարցման պատասխանը տրվում է այդ հարցման մեջ նշված նյութական կրիչով (թուղթ, էլեկտրոնային կրիչ, էլեկտրոնային նամակ եւ այլն): Եթե նյութական կրիչը նշված չէ, ապա գրավոր հարցման պատասխանը տրվում է տեղեկատվություն տնօրինողին առավել ընդունելի նյութական կրիչով:
Դիմողն իր ցանկությամբ կարող է տեղում ծանոթանալ տեղեկությանը` հետ վերցնելով իր գրավոր հարցումը: Բանավոր հարցման պատասխանը տրվում է բանավոր` հարցումը լսելուց հետո անհապաղ կամ հնարավորինս սեղմ ժամկետում:
Եթե մարմինը/կազմակերպությունը չունի փնտրվող տեղեկությանը վերաբերող բոլոր տվյալները, ապա նա դիմողին տալիս է տվյալների այն մասը, որն ունի, իսկ հնարավորության դեպքում գրավոր հարցման պատասխանում նշում է նաեւ այդ տեղեկատվությունը տնօրինողի գտնվելու վայրը, որն ունի փնտրվող տեղեկատվությանը վերաբերող մյուս տվյալները:

Տեղեկություն ստանալու համար պետք է դիմել տեղեկատվություն տնօրինողին գրավոր կամ բանավոր հարցումով: Բանավոր կամ գրավոր հարցումը պետք է ներկայացնել համապատասխան կազմակերպության ներքոնշյալ բաժիններից որեւէ մեկին.
ընդհանուր բաժին,
մամուլի ծառայություն կամ հասարակության հետ կապերի բաժին,
տեղեկատվության ազատության համար պատասխանատու անձին:
Հնարավորության դեպքում պետք է դիմել գրավոր հարցմամբ (տես` տեղեկություն ստանալու հարցման առաջարկվող նմուշը): Այս կերպ, եթե հետագայում հարցումը մերժվի կամ ուշացվի պատասխանը, կարելի է բողոքարկել: Պետք է պահանջել, որ գրավոր հարցումն անպայման գրանցվի եւ նշվի հարցման Գրանցման համարը: Գրանցման համարի միջոցով հետագայում կարելի է պարզել, թե հարցումն ում է մակագրված եւ ով է պատասխանատու:
Բանավոր հարցմամբ դիմողը պարտավոր է նախապես հայտնել իր անունը եւ ազգանունը: Բանավոր հարցմամբ դիմելիս նախ պետք է պարզել, թե որ պաշտոնյան է պատասխանատու տվյալ տեղեկությունը տրամադրելու համար: Պարզելուց հետո կարելի է անմիջապես դիմել նրան` նշելով, թե ինչ տեսքով կամ կրիչով է նախընտրելի ստանալ տեղեկությունը` տեսնել կամ կարդալ փաստաթուղթը, ստանալ դրա պատճենը` թղթի կամ դիսկետի վրա ամրագրված:
Գրավոր հարցումը պետք է համապատասխանի օրենքով սահմանված պահանջներին, այլապես կարող են չքննարկել:
Գրավոր հարցման մեջ դիմողը պարտադիր պետք է նշի.
անունը, ազգանունը,
քաղաքացիությունը,
բնակության, աշխատանքի կամ ուսումնական հաստատության գտնվելու վայրը իրավաբանական անձի դեպքում` անվանումը, գտնվելու վայրը),
գրավոր հարցումը պետք է ստորագրված լինի:
Հարցմանը ներկայացվող պահանջները չբավարարելու դեպքում հարցումը կարող է վերացվել կամ դրան ընդհանրապես ընթացք չի տրվի: Գրավոր անստորագիր հարցումը ենթակա է ոչնչացման:Դիմողը պարտավոր չէ հիմնավորել հարցումը, թե իրեն ինչու է անհրաժեշտ տվյալ տեղեկությունը կամ ինչպես է պատրաստվում այն օգտագործել:
Տեղեկություն ստանալու հարցման մեջ պետք է հնարավորինս հստակ ձեւակերպել անհրաժեշտ տեղեկությունը: Եթե պահանջում եք կոնկրետ փաստաթուղթ, ապա պետք է նշել բոլոր այն տվյալները, որ կան կոնկրետ փաստաթղթի վերաբերյալ: Հստակ ձեւակերպումն անհրաժեշտ է, որպեսզի մարմինը/կազմակերպությունը ավելի հեշտությամբ կարողանա գտնել եւ տրամադրել պահանջած տեղեկությունը:
Գրավոր հարցումը պետք է անպայման գրանցվի եւ պետք է տրվի գրանցման համարը: Այն պետք է պահել: Եթե ուղարկել եք պատվիրված փոստով, պետք է պահել անդորրագիրը եւ մի քանի օր անց զանգահարել ու ճշտել` արդյոք մարմինը ստացել է հարցումը եւ որն է հարցման գրանցման համարը:
Որպեսզի տեղեկություն ստանալու հարցումը չմերժվի հարցմանը ներկայացվող պահանջները չբավարարելու հիմքով, կարելի է կիրառել “Ինֆորմացիայի ազատության կենտրոնի” պատրաստած հարցման նմուշը:

Յուրաքանչյուր ոք ունի իր կարծիքն ազատ արտահայտելու իրավունք: Այս իրավունքը ներառում է սեփական կարծիք ունենալու, ինչպես նաև առանց պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների միջամտության և անկախ պետական սահմաններից` տեղեկատվության որևէ միջոցով տեղեկություններ ու գաղափարներ փնտրելու, ստանալու և տարածելու ազատությունը: (ՀՀ Սահմանադրության 42 հոդված, մաս 1):
«Տեղեկատվության ազատության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդված.

«Յուրաքանչյուր անձ իրավունք ունի ծանոթանալու իր փնտրած տեղեկությանը եւ (կամ) դա ստանալու նպատակով օրենքով սահմանված կարգով հարցմամբ դիմելու տեղեկատվություն տնօրինողին եւ ստանալու այդ տեղեկությունը»:

ՍԱՏՄ կարելի է ուղղել տեղեկատվություն ստանալու հարցում գրավոր՝ ՀՀ, ք. Երևան, կոմիտասի 49/2 հասցեով: Որպես հարցման բովանդակության հուշում կարող եք բեռնել կցված օրինակը:
Հարցումն անձամբ բերելու դեպքում հանձնեք Կոմիտեի ընդհանուր բաժնին:

Հարցեր առաջանալու դեպքում զանգահարեք թեժ գծին՝ 012 906090 հեռախոսահամարով, կամ գրեք էլեկտրոնային փոստով՝ ssfs@ssfs.am հասցեով:

Հետևեք այս հղմանը: Առաջին քայլով գրեք Ձեր կազմակերպության ՀՎՀՀ-ն և սեղմեք «Ստուգել»: Եթե Ձեր ընկերությունն արդեն գրանցված է, ապա կստանաք հաղորդագրություն այդ մասին: Եթե գրանցված չէ, ապա կբացվեն գրանցման ենթակա վանդակները: Աստղանիշով նշված վանդակների լրացումը պարտադիր է: Լրացնել հայերեն տառերով («Unicode» կոդավորմամբ): Իրավաբանական անձի վերաբերյալ բոլոր վանդակները լրացնելուց հետո սեղմեք «Շարունակել» կոճակը՝ գրանցելու համար գործունեությանը: Հերթով կատարեք բոլոր քայլերը:
Եթե մի քանի գործունեություն եք իրականացնում, ապա սեղմեք «Գրանցել այլ գործունեություն» կոճակը:
Խնդրում ենք նշել ճշգրիտ տվյալներ գրանցվող ընկերության վերաբերյալ, քանի որ սխալ կամ թերի տեղեկատվության տրամադրումը կարող է հանգեցնել վարչական պատասխանատվության:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված բուսասանիտարական հավաստագրի (արտահանող երկրի պահանջի դեպքում նաև պահանջվող այլ փաստաթղթերի) առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված բուսասանիտարական հավաստագրի (արտահանող երկրի պահանջի դեպքում նաև պահանջվող այլ փաստաթղթերի) առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված բուսասանիտարական հավաստագրի (արտահանող երկրի պահանջի դեպքում նաև պահանջվող այլ փաստաթղթերի) առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և բեռը տեղափոխող հայկական ընկերության Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի ՀՀ-ի ցանկում առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի (արտահանող երկրի պահանջի դեպքում նաև պահանջվող այլ փաստաթղթերի) առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և բեռը տեղափոխող հայկական ընկերության Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի ՀՀ-ի ցանկում առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի (արտահանող երկրի պահանջի դեպքում նաև պահանջվող այլ փաստաթղթերի) առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և բեռը տեղափոխող հայկական ընկերության Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի ՀՀ-ի ցանկում առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի (արտահանող երկրի պահանջի դեպքում նաև պահանջվող այլ փաստաթղթերի) առկայության դեպքում:

Պետական գրանցման վկայականի առկայության և պատրաստող ձեռնարկության կողմից տրվող՝ դրանց որակն ու անվտանգությունը հաստատող փաստաթղթի դեպքում

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի (արտահանող երկրի պահանջի դեպքում նաև պահանջվող այլ փաստաթղթերի) առկայության դեպքում:

Համապատասխանության հայտարարագրի առկայության դեպքում:

Տվյալ երկրի պահանջի դեպքում ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անվտանգության սերտիֆիկատի և բեռի անվտանգությունը հավաստող այլ փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

Պետական գրանցման վկայականի և անվտանգությունը հավաստող ուղեկցող փաստաթղթերի առկայության դեպքում առկայության դեպքում

Տվյալ երկրի պահանջի դեպքում ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անվտանգության սերտիֆիկատի և բեռի որակն ու անվտանգությունը հավաստող այլ փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի, պետական գրանցման վկայականի և բեռը տեղափոխող հայկական ընկերության Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի ՀՀ-ի ցանկում առկայության դեպքում:

ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և տվյալ երկրի պահանջի դեպքում բեռի որակն ու անվտանգությունը հավաստող այլ փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

Պետական գրանցման վկայականի առկայության դեպքում

Տվյալ երկրի պահանջի դեպքում ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված անվտանգության սերտիֆիկատի և բեռի որակն ու անվտանգությունը հավաստող այլ փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված բուսասանիտարական հավաստագրի առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի տվյալ պետության ցանկում առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և ՀՀ ՍԱՏՄ ներմուծման թույլտվության առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի տվյալ պետության ցանկում առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և ՀՀ ՍԱՏՄ ներմուծման թույլտվության առկայության դեպքում:

ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի տվյալ պետության ցանկում առկայության դեպքում:

Արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և ՀՀ ՍԱՏՄ ներմուծման թույլտվության առկայության դեպքում:

Պետական գրանցման վկայականի և պատրաստող ձեռնարկության կողմից տրվող՝ դրանց որակն ու անվտանգությունը հաստատող փաստաթղթի առկայության դեպքում

Պետական գրանցման վկայականի և պատրաստող ձեռնարկության կողմից տրվող՝ դրանց որակն ու անվտանգությունը հաստատող փաստաթղթի, ՀՀ ՍԱՏՄ ներմուծման թույլտվության առկայության դեպքում:

Համապատասխանության հայտարարագրի և անվտանգությունը հավաստող ուղեկցող փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

պետական գրանցման վկայականի և անվտանգությունը հավաստող ուղեկցող փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

պետական գրանցման վկայականի և անվտանգությունը հավաստող ուղեկցող փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

Պետական գրանցման վկայականի, ԵԱՏՄ անդամ պետության լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և Եվրասիական տնտեսական միության ձեռնարկությունների ռեեստրի տվյալ պետության ցանկում առկայության դեպքում:

Պետական գրանցման վկայականի, արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված անասնաբուժական սերտիֆիկատի և ՀՀ ՍԱՏՄ ներմուծման թույլտվության առկայության դեպքում:

պետական գրանցման վկայականի և անվտանգությունը հավաստող ուղեկցող փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

պետական գրանցման վկայականի և անվտանգությունը հավաստող ուղեկցող փաստաթղթերի առկայության դեպքում:

Առանց ՀՀ ՍԱՏՄ կողմից տրված ներմուծման թույլտվության և արտահանող երկրի լիազոր մարմնի անասնաբուժական սերտիֆիկատի թույլատրվում է ֆիզիկական անձանց կողմից անձնական օգտագործման համար ձեռքի ծանրոցում, ուղեբեռում եւ փոստային առաքումներում մինչեւ 5 կիլոգրամը ներառյալ՝ գործարանային փաթեթավորմամբ կենդանական ծագման պատրաստի արտադրանքի ներմուծումը՝ նշված ապրանքն արտադրող երկրի եւ արտահանման երկրի անասնահամաճարակային տեսանկյունից բարեկեցության պայմանով։

Առանց արտահանող երկրի լիազոր մարմնի կողմից տրված թույլատրվում է hինգ կիլոգրամից ոչ ավելի ընդհանուր քաշով կարանտինի ենթակա՝ բարձր բուսասանիտարական ռիսկ ներկայացնող արտադրանքի՝ բացառությամբ (սերմնանյութը և տնկանյութը` ներառյալ սերմացու և պարենային կարտոֆիլն ու սելեկցիոն և գիտահետազոտական նպատակների համար նյութը) Միության մաքսային սահմանով նավերի, ինքնաթիռների, ուղևորատար վագոնների, ավտոտրանսպորտային միջոցների ուղևորների, նավերի, ինքնաթիռների անձնակազմի անդամների, գնացքը սպասարկող անձնակազմի և ավտոտրանսպորտային միջոցների վարորդների ձեռքի ծանրոցներում, միջազգային փոստային առաքումներում, ուղեկցվող կամ չուղեկցվող ուղեբեռում տեղափոխվող՝ 3 փնջից ոչ ավելի քանակությամբ ծաղիկների, սեխերի, ձմերուկների և դդումների՝ 1 հատից ոչ ավելի քանակությամբ ներմուծումը Հայաստանի Հանրապետության տարածք թույլատրվում է առանց բուսասանիտարական սերտիֆիկատի։

Ներմուծվող սննդամթերքի և կենդանական ծագման մթերքի զննման և ուղեկցող փաստաթղթերի համապատասխանության որոշման համար գանձվում է վճար`
1) 500-1000 կգ քաշի համար՝ սահմանված նվազագույն աշխատավարձի չափով ( 1000 դրամ),
2) 1 տոննան գերազանցող քաշի դեպքում` լրացուցիչ յուրաքանչյուր տոննայի համար ևս 300 դրամի չափով,
3) 500 կգ քաշի համար վճար չի գանձվում:

ՀՀ ՍԱՏՄ-ն ներմուծման, արտահանման, ՀՀ-ից ԵԱՏՄ անդամ երկրներ բեռների տեղափոխման ժամանակ բոլոր սերտիֆիկատները տրամադրում է անվճար: