2018 թվականի սեպտեմբերի 3-7-ը Ռուսաստանի դաշնության Բիկովո համայնքում տեղի է ունեցել բույսերի կարանտինի բույսերի պաշտպանության միջազգային համաձայնագրի/պարենի գյուղատնտեսության կազմակերպության (ԲԿԲՊՄՀ/ՊԳԿ, IPPC/FAO,REU) կողմից կազմակերպվող տարածաշրջանային աշխատաժողով չափորոշիչների նախագծերի քննարկման և բույսերի կարանտինի բույսերի պաշտպանության միջազգային համաձայնագրի ԲԿԲՊՄՀ անդամ պետությունների միջև տեղեկատվության փոխանակման վերաբերյալ: Աշխատաժողովին մասնակցել են 17 երկրների լիազոր ներկայացուցիչներ, ԲԿԲՊՄՀ անդամ պետությունների, Եվրոպայի և կենտրոնական Ասիայի ՊԳԿ-ի տարածաշրջանային գրասենյակի, Բույսերի կարանտինի և բույսերի պաշտպանության եվրոպական և միջերկրածովյան կազմակերպության, Սերմնաբուծության միջազգային ֆեդերացիայի ներկայացուցիչներ, ԵՏՄ սանիտարական, բուսասանիտարական և անասնաբուժական դեպարտամենտի ղեկավար կազմի և բուսասանիտարիայի բաժնի մասնագետներ, Նիդեռլանդների և Ֆրանսիայի չափորոշիչների կոմիտեի անդամներ: Հայաստանի Հանրապետությունից որպես լիազոր մարմնի ներկայացուցիչ մասնակցել է Սննդամթերքի անվտանգության պետական ծառայության աշխատակազմի բուսաանիտարիայի գծով գլխավոր փորձագետ Մերուժան Թարզյանը:

Աշխատաժողովի հիմքում ընկած են եղել երեք խնդիրներ՝

1. Բուսասանիտարական միջոցների միջազգային չափորոշիչների (ԲՄՄՉ) նախագծերի վերլուծություն և դրանց վերաբերյալ մեկնաբանությունների պատրաստում.

• Ուսումնական դասընթաց առցանց մեկնաբանությունների համակարգով.
• Բուսասանիտարակն գործողություններ իրականացնելու իրավասություն ունեցող լիազոր իրավաբանական անձիք.
• ԲՄՄՉ 8-ի վերանայում (Տարածքում վնասակար օրգանիզմի կարգավիճակի որոշում).
• Բուսասանիտարական միջոցառումների պահանջներ, որոնք կիրառվում են կարգավորվող գազային միջավայրի կազմում.
• 2018 թվականի ԲՄՄՉ N5 նախագծի ուղղումներ, բուսասանիտարական տերմինների բառարան.
• Երկրորդ խորհրդատվության ժամանակ չափորոշիչների վերաբերյալ առկա մեկնաբանությունների վերանայում; ֆումիգացիոն վերամշակման պահանջներ, 2017 թվականի ԲՄՄՉ 5-ի ուղղումներ:

2. Ստեղծել բուսասանիտարական ներուժ և բարձրացնել ԲՊԿՄԿ համայնքների միջոցառումների իրազեկվածության մակարդակը.

• Թեմաների հարցում. Չափորոշիչներ և կիրառություններ.
• Ապրանքների չափորոշիչներ և տարածման ճանապարհները.
• ԲՄՄՉ 38-ի կիրառություն (Սերմերի միջազգային տեղափոխում).
• Ծանուցման ազգային պարտավորություններ /կարգավորվող վնասակար օրգանիզմների ցանկ.
• Տեղեկատվություն ծովային բեռնարկղերի նպատակային աշխատանքային խմբի վերաբերյալ:

3. Տարածաշրջանային մակարդակով ստեղծել հարթակներ փորձի և գաղափների փոխանկման համար.

• 2020 թվականին բույսերի առողջության պաշտպանության միջազգային տարի. Երկրների և տարածաշրջանների ներդրումների թարմացում և քննարկում.
• Տարվա թեմա; բույսերի առողջություն և շրջակա միջավայրի պաշտպանություն.
• 2020-2030 թվականների ԲՊԿՄԿ ռազմավարական ծրագրի թարմացում և պայմանավորվող կողմերի արձագանքներ:

Նախքան աշխատաժողովի մեկնարկը առցանց եղնակով մեր երկրի Բույսերի կարանտինի բույսերի պաշտպանության ազգային կազմակեպության (ԲԿԲՊԱԿ, որը ՀՀ-ում հանդիսանում է ՍԱՊԾ-ն) կողմից ԲԿԲՊՄՀ–ին է ներկայացվել հայկական կողմի դիրքորոշումները Բույսերի կապված Բուսասանիտարական միջոցառումների միջազգային ստանդարտների հետ:

Նոր մշակվող բուսասանիտարական չափորոշիչների նախագծեր՝

• «Թույլտվության տրամադրում իրավաբանական անձանց իրականացնելու բուսասանիտարական գործունեության լիազորություն (2014-002)».
• «Բուսասանիտարական միջոցառումների պահանջներ, որոնք կիրառվում են կարգավորվող գազային միջավայրի կազմում, (2014-006)»:

Բուսասանիտարական չափորոշիչներում կատարվող լրացումներ և փոփոխություններ՝

• «2018 թվականի ԲՄՄՉ N5 նախագծի ուղղումներ, բուսասանիտարական տերմինների բառարան (1994-001)».
• «ԲՄՄՉ N8 նախագծի վերանայում, տարածքում վնասակար օրգանիզմների կարգավիճակի որոշում (2009-005)»:

Աշխատաժողովի ընթացքում հայկական կողմի ներկայացուցիչը ակտիվորեն մասնակցել է քննարկումներին և մեր ԲԿԲՊԱԿ դիրքորոշումներն է ներկայացրել առաջադրվող հարցերի, մասնավորապես նոր չափորոշիչների նախագծերի վերաբերյալ:

2014-002 չափորոշիչի կիրառման բնագավառում ներկայացված է հիմնական դրույթները, որոնք ԲԿԲՊԱԿ-ը հնարավորություն է ընձեռում մասնավոր իրավաբանական անձանց տրամադրել թույլտվություն իրականացնելու բուսասանիտարական որոշակի գործողություններ կապված ներմուծումների, արտահանման համակարգերի հետ: Տվյալ չափորոշիչի նախագիծը մեր կողմից ամբողջությամբ չի ընդունվել, քանի որ ինչպես շատ երկրներում, այնպես էլ Հայաստանի Հանրապետությունում այդ հարցը կարգավորվում է կառավարության մակարդակով և չի կարող թույլատրվել մասնավոր իրավաբանական անձանց կողմից: Մեր դիրքորոշմանը աջակցել են ԵՏՄ անդամ երկրները, Մերձբալթյան երկրները և որոշ երրորդ երկրներ:

2014-006 չափորոշիչը մեր կողմից եղել է ընդունելի, սակայն մենք համարում ենք, որ անդամ պետությունները պատրաստ չեն դրա կիրառմանը, քանի որ ԲԿԲՊԱԿ չունի բավարար հնարավորություններ, ինչը թույլ կտա կյանքի կոչել նախագիծը: Հայկական կողմը առաջարկել է մշակել առավել արդիական չափորոշիչներ՝ կարանտին մոլախոտերի, ինչպես նաև կարանտին հսկողության ենթակա ապրանքներն աղտոտող թունավոր բույսերի վերաբերյալ: Միաժամանակ ժամանակի պահանջը հաշվի առնելով առաջարկվել է մշակել կտրած ծաղիկների և ֆումիգացիայի վերաբերյալ չափորոշիչների նախագծեր, որոնք քննարկվել են նախորդ տարածաշրջանային աշխատաժողովին:

5-րդ չափորոշիչի վերաբերյալ առաջարկվել է բուսասանիտարական բառարանում ներառել, մինչ օրս բացակայող, բուսասանիտարիա հասկացությունը:

Հայկական կողմը աշխատաժողովի կազմակերպիչներին հակիրճ ներկայացրել է մեր ԲԿԲՊԱԿ կատարած աշխատանքները և խնդիրները, ինչպես նաև տրամադրել է ՍԱՊԾ մասնգետների կողմից կազմված, տարածաշրջանում նախադեպը չունեցող բուսասանիտարական քառալեզու բառարան (հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն-ֆրանսերեն) և Բուսասանիտարիան աշխարհում և Հայաստանում տեղեկագիրը, որոնք էլեկտրոնային տարբերակով կազմում է մոտ 4000 էջ, այն տեղադրված է snund.am կայքի «Բուսասանիտարիա» բաժնում և պարբերաբար թարմացվում է:

Մ. Թարզյանը օրակարգից դուրս շփումներ է ունեցել նաև ԵՏՄ սանիտարական, բուսասանիտարական և անասնաբուժական դեպարտամենտի դիտորդների, ԵՏՄ լիազոր մարմինների ինչպես նաև երրորդ երկրների ներկայացուցիչների հետ քննարկելով միջազգային առևտրին առնչվող և մի շարք այլ խնդրահարույց հարցեր:

Նախատեսվում է բուսասանիտարիայի գծով աշխատակիցների հետ կազմակաերպել քննարկումներ վերոնշյալ և այլ թեմաների վերաբերյալ, ինչպես նաև 2020 թվականի բույսերի առողջության և բույսերի պաշտպանության միջազգային տարվա առիթով մշակել միջոցառումների ցանկ:

ԲԿԲՊՄՀ-ը, համաձայն գործող ձևաչփի, մեր ԲԿԲՊՄԿ-ին արդեն տրամադրել է սեմինարի վերաբերյալ կատարած հաշվետվությունը, ըստ որի ակնկալվում է, որ եթե մեր լիազոր մարմինը քննարկված թեմաների վերաբերյալ ունի լրացուցիչ մեկնաբանություններ, առաջարկություններ, ապա կարող է առցանց եղանակով համաձայն հաշվետվությունում նշված ժամանակահատվածի ԲԿԲՊՄՀ-ի կոնտակտային անձի միջոցով ներկայացնել:

ցուցադրել ամողջը